Атабекова Нурила Кабаевна
Атам жөнүндө көптөн бери көкүрөктө бук болуп тунуп турган ойлорду айтып жазууну эп көрдум.
Атам Каба Атабек уулу 2008 жылы 25-мартта бул дуйнө менен коштошту. Ысык- Көл кылаасынан чыккан залкар манасчылардын учагун улап келген атам Тоң районунун Төрт-Күл айылында 1924 г. жылы туулган. Ченгы манасчыларга тиешелуу, салюту көрүнүш болуп келген- кереметтүү «туш көруу же аян» аркылуу тестиер чагынан «Манас»
Атамдын биз, балдары мене чогу олтурганда кантип манасчы болуп калганын мындайча баяндаар эле:
«Алыстан жер дүңгүрөткөн добуш улам жакындап, ай балта, найза карманган атчан калын топ келе жатат. Жердин үстү сапырылып, боз үйдүн керегелери качырап, жер титирегендей болот. Аңгыча ак ак калпакчан, ак сакал карыя көрүнүп, атама бир нерсе берет да, жегин! — деп катуу айтат. Анан атам коркконунан колундагы катуу нерсени шашып оозуна салат. Оозундагы нерсе кум сыяктуу болуп, тишине тийген сайын кычырайт. Мы знаем, что кто-то из нас, кто-то еще думает о себе! Чубакты минген аттары менен сүрөттөп, тааныштырып көздөн кайым болот. Чочуп ойгонуп түндөгү көргөн түшүн эч кимге айтпай өзүнчө жоруйт. »
Мы выслушали об этом, касиетт энөргө ээ болушу эле.
Дагы бирюзы: Атам ошенп өзу менен өзү болуп жургөн кезинде уктап жаткан учурда күпүлдөтө Манасты айта баштайт. Чең энем Кекилик атамды ойготуп жиберген кезде, атам чочуп көп убакытка чейин сүйлөбөй калат. Бир жолу жол жээгинен жылаанды көрүп, чочуп кетип «тылаан» — деп, кыйкырып жибериптирмин- деп күлуп калаар эле. Ушул окуядан кийин атам ээн талаага барып элден жашырынып, бети ачыла элек бала Манасты айта баштайт. У нас есть все, кто хочет, чтобы кто-то был, кто идет, и кто идет, и кто идет в атаку, и тот, кто хочет, и кто идет, Мамбет атакует улайт. Ошондо атам андан ары Манасты улап айткан экен.
Демек атамдын заманынын залкар манасчы болушуна Саякбай атака менен Мамбет атака себепкер да болушкан.
Ошентип турмуштун өйдө ылдый, ысык- суугун көтөрүп, атам тогуз баланы тарбиялап өстүрдү. Манз өмүрүн манаска арнап, кандай кыынчылыктарды башынан өткөрбөсүн, өзүнө артылган милдетти чын ниети менен аткарды. Көптөгөн байгелүү орундарды ээлеген. 1969 г. жылы москва декаткөн декадага катышып, биринчи даражадагы диплом менен сыйланган. 1995 жылы Манастын 1000 жылдык мааракесинде атам Каба Атабек уулуна Кыргызстан Республикасын Эл Эл Артисти деген ардакту наам ыйгарылды.
Кыргызстан жери касиеттүү, кут түшкөн жэр деп айтышат. Кан ордосу Таласта, орнор ордосу Ысык-Көлдө дегендин да жүйөлүү экендигин Көлдөн манасчылардын көп чыккандыгы далил дегендей.
Атамдын кыргызской элине каллирып кеткен руханий мурасы болд биржи неискушенны бо́льшие ка́нзій кагазин Ошондогу жаштар ордосунун директору Бакыт Романовго ыраазычылык билдиребиз.
Адабият таануучу М. Садыров «… айтылуу манасчы Каба Атабековдун өз колу менен жазып калтырган« Манас »эпосу жакында биздин колго тийди. Бул манасчынын айтучуулукту да, жазгычтыкты да алып жүргөн бөтөнчөлүгү Манас таануу үчүн бир катар изилдөө иштерин арттыраары шексиз ”- деп жазганы бар.
Төрөлгөндөн көзү өткөнгө чейин атам Ысык- Көл областынын Тоң районундагы Төрт- күл айылында өмүр өткөрдү. Атамды акыркы сапарга узатууга 7 манасчы келип көңүл сурагандары эсимде. Уркаш ава, Талантаалы Бакчиев (атамдын шакирти), Рысбек, Дөөлөт дагы 3 жаш манасчылар узатышкан.
Уркаш Мамбеталиевдин Атама арнаган «Тамчысы алтын булуттай» деген ыр саптары али да эсимде турат:
«Айтса ширин акындыктын санаты,
Арзыган топ, Атабектин Кабасы.
О десе, ооздон турар эле оргуштап,
От жүрөктөн жараткан өз Манасы !.
Туйгун кабак, калбаат эрдик турушу,
Туура сулуу калдыркан кош муруту.
Айтарына алп Манасты чыйралтып,
Андаганда шыкак бурип туруучу.
Манас дастан- дүйнөлүк кенч татымдуу,
Манас десе саяр алтын башын бу.
Ийне көзу кирсиз тунук жан эле,
Илберинки кимге болсун батымдуу.
Эчен доор эсеп берсин жылып жай,
Эч боксорбос тамчысы алтын булуттай.
Каба сындуу көром казына ээлерин,
Калкы эскерип турмак дайым унутпай!
Ооба, Марка Уркаш аванн ырындагыдай кыргызский кыргызский болуг Турганда, Манас
Колдонулган адабияттар:
- «Манас» Каба Атабековдун варианты Бишкек 2014жыл.
- Уркаш Мамбеталиев «Тамчысы алтын булуттай» «Кыргыз Адабиты» гезити №9 (20) 27 мая- 9 июнь 2008ж. (Улуттук жазуучулар союзунун гезити).
- Атамдан уккан өздүк баяндар.
